Slechts 5% van de Nederlanders is zich bewust van het belang van een circulaire economie. Er heerst nog geen gevoel van urgentie om te veranderen.¹ We leven en denken nog steeds zoals we geleerd hebben: volgens een lineaire economie.

Kinderen vragen zich zonder enig waardeoordeel af waarom we simpele oplossingen niet gewoon toepassen: ‘We hebben toch maar één wereld?’ Kinderen uit groep 7 hebben qua ontwikkelingsfase een sterk moreel kompas.² Ze zijn daarom de perfecte doelgroep om uit te leggen wat de circulaire economie is en hoe zij de wereld van morgen beter kunnen maken. SpaCE legt aan de hand van online modules uit wat de circulaire economie betekent, waardoor deze kinderen als change agents anderen zullen inspireren om actie te ondernemen. SpaCE zorgt ervoor dat de leiders van 2050 – groep 7 – een circulaire mindset ontwikkelen. Dit interactieve actieprogramma wordt voor een periode van vijf jaar geïntroduceerd in groep 7 van het basisonderwijs. Per jaar worden 200.000 kinderen direct bereikt, en indirect 500.000 ouders en leraren.

Via een online leeromgeving zullen de kinderen spelenderwijs vijf weken lang de ins en outs over grondstoffen en kringlopen leren. Wekelijks zal een challenge gelanceerd worden voor op school en thuis. Kinderen zullen aan de hand van opdrachten de uitdaging met elkaar en met hun ouders aangaan om Nederland een stukje circulairder te maken! Daarna is het tijd om kinderen als natuurlijke change agents organisaties te inspireren mee te doen aan de circulaire economie. In de vorm van een werkbezoek en een dialoogsessie gaan kinderen het gesprek aan met deze organisaties en creëren zij als nieuwe generatie urgentie voor het probleem.

Op dit moment wordt het curriculum van het primair onderwijs herzien waarbij circulariteit één van de nieuwe leerdoelen wordt. Ons actieprogramma sluit hier naadloos op aan en zal scholen faciliteren met circulaire lesprogramma’s.

Met deze oplossingen willen we scholen de ontdekkingsplek voor circulariteit maken, daar waar kinderen van jongs af aan leren over, en experimenteren met grondstoffen en materiaalstromen. In 2030 is SpaCE onderdeel van het curriculum, waarbij kinderen elk jaar uitgedaagd worden om circulair te handelen en tevens organisaties aanzetten tot circulaire verandering. Kinderen hebben de creativiteit, het voorstellingsvermogen en de vitaliteit volwassenen te helpen. Jong neemt oud mee naar een circulair SpaCEship Earth!

Wij zijn op zoek naar een onderwijsontwikkelaar en een organisatie met expertise om dit actieprogramma te implementeren. Daarnaast zijn we op zoek naar enthousiaste scholen die gebruik willen maken van het actieprogramma.

Willemijn en Nine voelen zich verantwoordelijk voor de nieuwe generatie, en geloven dat een actieprogramma over de circulaire economie voor de leiders van de toekomst dan ook niet mag ontbreken.

Er is een mismatch tussen verwachtingen vanuit het bedrijfsleven omtrent de circulaire consumentenvraag en het gevoel van onmacht onder burgers. 74% van de Nederlanders is zich bewust van grote thema’s als klimaatverandering, duurzaamheid en vervuiling van ons leefmilieu. Thema’s die de noodzaak voor een circulaire samenleving bevestigen. Daarnaast zijn ze bereid om circulaire producten te kopen en hun levensstijl een beetje (58%) of zelfs volledig (16%) te veranderen, mits het aanbod aansluit op hun vraag.¹ Ook vindt meer dan de helft van de Nederlanders dat de consument medeverantwoordelijk is voor de versnelling van de overgang naar een circulaire economie. Maar ondertussen voelt 62% zich niet bij machte om daadwerkelijk invloed uit te oefenen.²  En dat terwijl het bedrijfsleven juist wacht op de circulaire vraag vanuit de consument. Een impasse dus. Maar de verantwoordelijkheid voor de transitie ligt bij ons allemaal: overheid, bedrijfsleven en burgers.

Met CollActive verenigen we burgers en geven hen een gezamenlijke stem om bedrijfsleven, overheid en elkaar aan te zetten tot circulariteit. We gebruiken hiervoor buycots, challenges en campagnes, zoals winkels aanschrijven om refurbished producten zichtbaar aan te bieden of elkaar uit te dagen om bepaalde, vervuilende producten niet langer te kopen. Acties voeren we pas uit als het vooropgestelde aantal deelnemers behaald is. Zo weet iedereen dat hij of zij niet alleen staat, maar handelt als onderdeel van een groter geheel, op lokaal en nationaal niveau. Onze leden krijgen ook handvatten voor een circulaire levensstijl en kunnen met elkaar in contact komen via een forum. We zetten CollActive op in samenwerking met CollAction.org, het eerste crowdacting-platform ter wereld.

De CollActive-leden voelen zich verenigd en staan niet alleen in hun wens voor een circulaire toekomst. Ze voelen het vermogen om invloed uit te oefenen op het bedrijfsleven, de overheid en elkaar. De aangesproken overheden of bedrijven reageren door stappen te zetten ten goede van een circulaire economie. Er wordt dus meer circulair geproduceerd en geconsumeerd. Daarnaast wordt het gemeenschapsgevoel van het collectief versterkt door op meerdere plaatsen in Nederland CollActive-meetings te organiseren. Door CollActive voelen leden zich gesteund en gehoord in de transitie van het rijksbrede programma ‘Nederland Circulair in 2050’.

In 2030 heeft CollActive 500.000 leden en bestaat uit meerdere lokale hubs. De markt in onze circulaire samenleving is gebaseerd op co-creatie tussen bedrijfsleven, overheid en burger. CollActive staat bekend als tool voor gemeenschappelijke, circulaire acties en is de collectieve watchdog voor circulariteit. Ze vertegenwoordigt haar leden richting overheden. Daarnaast is CollActive, in samenwerking met het bedrijfsleven, launching customer voor circulaire producten door aankoopacties op het platform.

De eerste actie die we hebben opgezet is de buycot “All I want for Christmas is… nothing new!” waarmee we samen niks nieuws onder de kerstboom leggen. Doe mee via deze link!

Verder zoeken we mensen die, net als wij, actief willen bijdragen aan een circulaire samenleving. Ben jij iemand  die denkt dat we samen meer bereiken dan alleen? Vul dan hier je e-mailadres in en blijf op de hoogte over hoe je mee kan doen met CollActive.

Ook zoeken we mensen die we kunnen interviewen voor onze blog en podcast. Of misschien wil je zelf wel wat schrijven!

Door haar ervaring in de Fossielvrijbeweging weet Inge dat je veel kunt bereiken met een kleine groep mensen die zich actief inzetten voor een bepaald doel. De circulaire economie geeft Rozanne vertrouwen in de toekomst: een waar ze deel van uit wil maken, in wil leven en naartoe wil werken.

Kapotte elektronische apparaten belanden op dit moment vaak in een lade thuis of bij het restafval. Slechts 45% wordt gerecycled en bijna niets blijft hoogwaardig in gebruik.¹ In een circulaire economie staat waardebehoud van producten en materialen centraal en gaan kapotte apparaten terug naar de producenten die deze weer kunnen refurbishen of repareren. Hierbij werken de verschillende partijen in de keten nauw samen.

Een online terugnameplatform biedt mensen de mogelijkheid om gemakkelijk aan te geven welke kapotte apparaten zij in huis hebben en zorgt ervoor dat deze thuis worden opgehaald. De ingeleverde producten worden verzameld door het platform en via een afvalverwerker teruggebracht naar de producenten. Echter, het opzetten van een dergelijk terugnameplatform wordt momenteel belemmerd door het gebrek aan een business case. In het huidige systeem is recycling, dus hergebruik van materialen, zeer efficiënt geregeld. De waarde van de kapotte producten blijkt te laag om alle stakeholders tot hoogwaardiger hergebruik te verleiden. Daarom moet er een andere manier gevonden worden om kapotte producten terug te krijgen bij de producent.

Momenteel betalen de producenten gezamenlijk om de producten die zij verkopen uiteindelijk te recyclen. Deze producentenbijdrage zal de komende jaren groter worden door strengere eisen vanuit de overheid. Wij zien dat het beter zou zijn als deze betaling niet langer aan het gewicht maar aan de restwaarde van het product wordt gekoppeld: hoe groter de restwaarde, hoe lager de bijdrage. Hierdoor worden producenten geprikkeld om hun producten meer circulair te ontwerpen en zullen ze deze producten ook terug willen. Het terugnameplatform is dan ineens een stuk aantrekkelijker.

Wanneer het terugnameplatform wordt gerealiseerd, zal 28.400 ton aan elektronica dat momenteel in het restafval belandt, worden teruggenomen². Daarbij zullen producten hoogwaardiger worden hergebruikt dan bij recycling. Bovendien worden producenten geprikkeld om hun producten meer circulair te ontwerpen, omdat ze hun eigen producten terugkrijgen.

Door de terugname voor één product op te zetten, dagen we de producent uit om de ingeleverde apparaten hoogwaardiger te hergebruiken dan zomaar te recyclen. Voor producenten kan dit een aantrekkelijke propositie zijn richting hun klanten: immers is het behouden van klanten de motivatie om aan een inruilcampagne mee te doen. Een extra service aanbieden kan de klantrelatie nog verder versterken en tegelijk de producent prikkelen om circulaire producten te maken. Op het moment dat hij de producten standaard terugkrijgt, ligt het hoogwaardiger ontwerpen en hergebruiken voor de hand.

Waar nu de teruggenomen producten voornamelijk gerecycled worden, zullen ze in toenemende mate op onderdeel- of productbasis hergebruikt worden. In 2030 is het terugnemen van producten het nieuwe normaal: alle producenten nemen alle kapotte producten terug.

Middels een pilot willen we een terugnamesysteem opzetten voor één product, betaald door de producent. In eerste instantie ziet dit eruit als een inruilcampagne waarbij de consument korting krijgt op een nieuwe versie van het ingeleverde kapotte product. Voor de producent is dit interessant omdat ze momenteel voor sommige producten behoorlijk veel klanten verliezen. En een dergelijke inruilactie leidt juist tot meer klantloyaliteit. De producent betaalt dan ook zowel de korting als de terugnamelogistiek. De pilot kan in de diepte uitbreiden richting een servicemodel en in de breedte richting andere producten en producenten.

Dominique, Ruben en Hilde geloven dat een goede samenwerking tussen partijen in de productieketen kan zorgen voor hoogwaardige terugname van elektronica. Het terugnameplatform verbindt producenten, consumenten, retailers, afvalverwerkers en logistieke partijen.

Uit de analysefase blijkt dat meer dan de helft van de mensen niet weet wat circulaire economie inhoudt.¹ Dat hoeft geen probleem te zijn, zolang mensen de dagelijks benodigde acties maar ondernemen. Uit onderzoek blijkt echter dat voor 32% van de Nederlandse bevolking duurzaamheid geen reden is om hun gedrag aan te passen.² Om dit deel van de bevolking toch mee te krijgen, moeten we dus gedragsverandering oproepen met andere waarden dan slechts ‘goed voor de wereld’. Denk aan: meer genieten, goedkoper, gezonder en veiliger. Of deze waarden zelfs als norm stellen.

Nu het recyclen van afval al gemeengoed wordt, is het zaak om het repareren van spullen te promoten om zo de volgende stap te zetten richting circulariteit. Volgens een inventarisatie van Repair Café International, kan meer dan de helft van de spullen die zij aangeleverd krijgen, gerepareerd worden.³ Als dit representatief is, kunnen we jaarlijks meer dan 100 miljoen kilo aan textiel,⁴ 125 miljoen kilo aan elektronische apparaten⁵ en 200 miljoen kilo aan meubels repareren in plaats van weggooien.⁶ Dit bespaart mensen niet alleen een nieuwe aankoop, maar bespaart ook in de verwerkingskosten van afval.

Gelukkig kunnen we hiervoor rekenen op de vele fietsen-, schoen-, kleer-, meubel- en telefoonmakers die de meeste steden rijk zijn. Onze campagne verbetert het imago van deze reparateurs door introductie van ‘een dag van de opknapper’, een opknapkaart en meer aandacht voor opknappers in lokale media. Het doel hiervan is dat mensen sneller naar deze reparateurs zullen gaan, waardoor er meer wordt gerepareerd en minder wordt afgedankt. Een ander, maar even belangrijk doel, is dat vaklieden in Nederland meer aanzien en waardering krijgen voor hun werk. In Nederland is er een tekort aan vaklieden.⁷ Uit gesprekken met reparateurs blijkt dat de waardering die zij voor hun werk krijgen een belangrijke motivatie is om het werk te doen. De campagne kan dus bijdragen om het tekort aan vaklieden op te lossen.

De oplossing die Opknappers biedt, draagt bij aan een circulaire en sociale leefomgeving. In 2030, na landelijke uitvoering van onze campagne, is de visie op repareren veranderd van de huidige afdankcultuur naar een bedankcultuur. We zijn dankbaar voor onze spullen en onze opknappers. Opknappers worden ondersteund door overheidsbeleid en in het ontwerp van producten. De BTW op reparaties zijn afgeschaft, zoals in Duitsland en Zweden.⁸ Doordat opknappen heel gewoon is, zullen ook producenten hun product reparatie- en updatevriendelijk maken. De maakindustrie in Nederland herleeft hierdoor. Uiteindelijk is het praktische resultaat dat fietsen, apparaten, kleding, meubels en andere spullen ten minste twee keer zo lang gebruikt worden dan nu het geval is, voordat ze worden afgedankt.

Op woensdag 16 januari gaan we de Dag van de Opknapper uitrollen. We zoeken organisaties die ons willen helpen om via gedrukte en sociale media, hun leden of volgers op te roepen om die dag iets naar de schoen-, fietsen-, kleren-, of telefoonmaker te brengen. Ook zoeken we organisaties die op die dag hun werknemers spullen willen laten inleveren, zodat die voor hen opgeknapt kunnen worden. Laat het ons weten als je aan één van deze acties mee wil doen!

Wij, Fabian en Kelly, vinden het bizar om te merken hoeveel spullen we in huis hebben die gewoon een nieuw leven kunnen krijgen als je het even langs de 'opknapper' om de hoek zou brengen. Maar, wij missen allebei nét een extra duwtje om naar een opknapper te gaan, en het inzicht welke opknappers in de buurt nou echt goed zijn. Dat vonden we een mooi uitgangspunt voor onze oplossing waarmee we Nederland willen helpen een goede en eenvoudige stap te zetten richting een circulaire economie.’

Wij hadden vroeger een hele speciale knuffelbeer in de klas: Flip de Beer. Elke week ging hij bij een ander kind in de klas logeren. Aan het eind van de week vertelde het kind dat Flip op bezoek had gehad in de kring wat hij of zij met Flip de Beer beleefd had. Flip de Beer is het ultieme voorbeeld van een succesvol deelmodel. Hij is veel leuker dan al het andere speelgoed in de kast. En er staat nogal wat speelgoed in die kast.

We ontdekten in onze analyse dat kinderen gemiddeld 238 stuks speelgoed hebben, maar er slechts 12 gebruiken.¹ Hierbij kwam een groot knelpunt voor de transitie naar de circulaire economie aan het licht: de aversie die mensen hebben tegen leasen. Wij ontdekten dat 93% van de participanten in ons onderzoek nooit iets leaset – met uitzondering van auto’s – en dat de voornaamste reden daarvoor is dat zij liever zelf een product bezitten (61%).² Wij vinden het een mooie uitdaging om al op jonge leeftijd het delen en leasen van producten onder de aandacht te brengen én tegelijkertijd de speelgoedberg een kopje kleiner te maken. Dat doen we met Deelgoed.

Deelgoed is speelgoed dat je deelt via school. Speelgoed dat niet meer gebruikt wordt kunnen ouders doneren aan school, waarna het speelgoed binnen een klas gerouleerd wordt. Kinderen mogen iedere week een ander stuk speelgoed mee naar huis nemen. Aan het eind van de week nemen ze het speelgoed weer mee terug naar school alwaar het onder begeleiding van kinderen uit groep 8 wordt doorgegeven in de klas. Speelgoed dat stuk is, kan worden gebruikt voor een teardownworkshop, waarin kinderen leren hoe producten in elkaar zitten. Speelgoed dat vies is kan door ouders schoongemaakt worden voordat hun kind het speelgoed weer mee naar school neemt. Speelgoed dat kwijtraakt kan worden aangevuld met een nieuwe inzamelronde. Door slechts het reservespeelgoed op te slaan op school – de rest van het speelgoed is immers bij de kinderen thuis – zal er op school weinig opslagruimte nodig zijn.

Op dit moment zijn we bezig met het opzetten van pilots om te bewijzen dat het concept werkt. We zijn in gesprek met enthousiaste scholen die Deelgoed met ons willen uitproberen. We draaien op dit moment twee pilots met geïnteresseerde scholen waar we veel van hopen te leren.

Wanneer op elke school Deelgoed uitgewisseld wordt, heeft elk kind – ook kinderen met minder financiële middelen – toegang tot een breed assortiment aan leuk speelgoed zonder dat zij daarvoor een kast vol speelgoed hoeven te hebben. Er zal dan ook minder speelgoed gekocht hoeven worden, waardoor er veel grondstoffen bespaard worden.³ Daarnaast raken kinderen door Deelgoed al jong gewend aan het delen van producten. Zijzelf, alsook hun ouders, gaan het normaal vinden om gebruiker in plaats van bezitter van producten te zijn, waardoor er uiteindelijk veel minder ongebruikt speelgoed in de kast ligt. Dat kunnen we niet anders noemen dan DeelGOED!

Na de DenkTank is Deelgoed uitgegroeid tot een Deelboom waarop speelgoed gedeeld kan worden. We zijn op dit moment op zoek naar enthousiaste bedrijven, gemeenten of organisaties die de eerste Deelbomen een nieuw huis willen geven!

Ga voor meer informatie naar www.deelgoed.com.

Eva en Lianne geloven dat echte impact wordt gemaakt op jonge leeftijd. Daarom willen ze kinderen jong leren delen. En dat kan het beste met speelgoed!

De Nederlandse bouwsector produceert 35% van al het Nederlandse afval.¹ Circulair bouwen is dus hoognodig, maar komt op dit moment alleen nog voor bij icoonprojecten. Het lukt niet om van circulair bouwen de standaard te maken. Dat komt onder andere door de volgende twee obstakels die uit onze analysefase naar voren kwamen.²

Ten eerste maakt circulair bouwen projecten complex tijdens de constructiefase en zijn de initiële bouwkosten hoger. De onderhouds- en gebruikskosten zijn weliswaar lager, maar deze baten zijn niet voor de partij die de hogere investeringskosten heeft gemaakt. Hierdoor wordt afgezien van die extra investering in circulair bouwen.

Ten tweede wordt de restwaarde van materialen aan het einde van de levensduur van een gebouw niet benut. Dit komt onder andere doordat bij de bouw de restwaarde van gebouwen onzeker is, aangezien een gebouw wel 40 jaar mee kan gaan en een inschatting van die restwaarde moeilijk is. Alleen al in de metropoolregio Amsterdam wordt jaarlijks €344 miljoen euro aan waarde vernietigd door laagwaardig gebruik van vrijgekomen bouwmaterialen.³

Circulair bouwen kan goedkoper zijn dan lineair bouwen wanneer alle kosten over de gehele levensloop van een gebouw worden meegenomen, dat heet een Total Cost of Ownership-benadering (TCO). Dit inzicht wil Bou implementeren bij publieke vastgoedprojecten. Bou wil binnen overheden verschillende partijen bij elkaar brengen: zoals aanbesteders en bouw– en renovatieprojectleiders die de initiële kosten dragen, en beheerders die de exploitatiekosten dragen. Zolang ze onafhankelijke budgetten hebben zien ze het voordeel niet. Maar door de budgetten samen te voegen en de TCO-benadering te hanteren, zullen ze merken dat de investering in circulair bouwen al bij aanvang kan leiden tot lagere onderhoudskosten en hogere restwaardes van bouwproducten.

Door de TCO-benadering wordt circulair bouwen aantrekkelijker. Dit zorgt voor het versnellen van circulariteit in de bouw. Op deze manier kan de 25 megaton aan huidig bouwafval worden voorkomen of hoogwaardig worden hergebruikt.^4,5 Het gebruiken van hoogwaardige en gezonde materialen leidt ook tot lagere bedrijfskosten, door onder andere lager ziekteverzuim en hogere productiviteit.⁶

In de circulaire metropool van de toekomst worden alle gebouwen met de TCO-benadering gebouwd, onderhouden en geremonteerd. Bovendien wordt de restwaarde van gebouwen aan het einde van hun levensduur al bij de bouw erkend. Deze restwaarde brengt de TCO van circulair bouwen verder naar beneden. Circulair bouwen is de standaard. Er is geen bouwafval meer omdat alle materialen hoogwaardig worden hergebruikt.

Wij willen graag in contact komen met overheidsinstanties die bouwprojecten starten in 2019 en 2020. Specifiek zijn we op zoek naar:

• Projectleiders van bouw- en renovatieprojecten bij overheden die de aanbesteding doen van gebouwen
• Gebouwbeheerders bij overheden die verantwoordelijk zijn voor het exploitatiebudget
• Verantwoordelijken voor de bedrijfskosten binnen overheden

Bob weet dankzij zijn studie als geen ander dat investeringen in circulariteit vaak belemmerd worden doordat de opbrengst zich pas op de lange termijn manifesteert, of bij een andere speler. Remko en hij vinden het daarom gaaf om te zien hoe organisaties ook op korte termijn al kunnen profiteren van investeringen in circulariteit.

Wij geloven dat consumenten een belangrijke rol spelen in de transitie naar een circulaire economie. Hun aankoopgedrag stuurt immers het aanbod. Echter, op dit moment voelen consumenten zich machteloos. Slechts 38% van de Nederlanders denkt dat consumenten de macht hebben om het supermarktaanbod te verduurzamen. Dit terwijl 55% vindt dat consumenten verantwoordelijk zijn voor verduurzaming van het supermarktaanbod.¹ Daarnaast komt duurzaamheid voor de consument pas op de vierde plek bij de aankoop van huishoudelijke producten en producten in de supermarkt.¹ De mensen die wel circulaire en duurzame producten kopen, worden daar op dit moment niet voor beloond. Circulaire en duurzame producten zijn vaak duurder dan reguliere. Omdat de consument door de retail als de drijvende kracht achter de verduurzaming van de productieketen wordt gezien, geeft GoedPunt de consument meer middelen om macht uit te oefenen.²

GoedPunt is een platform dat het geld dat consumenten besteden, verbindt met de waarden waar zij om geven. Met GoedPunt geven consumenten hun mening over wat zij belangrijk vinden, zoals: dierenwelzijn, tegengaan van klimaatverandering of leefbaar loon. Iedere keer dat de consument een aankoop doet, worden deze data gedeeld met de winkel via de bankpas of loyaliteitspas. Circulaire producten zijn door het GoedPuntlabel herkenbaar als circulair in de supermarkt. Door het label wordt de consument op een positieve manier gestimuleerd om een circulaire keus te maken. De consument krijgt bij de aankoop van een circulair product, zoals lokaal geproduceerde producten, gerecyclede producten of refurbished producten, GoedPunten die inwisselbaar zijn voor korting. Deze korting kan worden gebruikt voor nieuwe circulaire aankopen, activiteiten of donaties aan een goed doel.

Met GoedPunt krijgen consumenten een beter beeld van wat circulaire producten zijn en ze worden gestimuleerd om circulaire producten te kopen. Essentieel voor deze oplossing is dat voor elk product inzichtelijk wordt gemaakt hoe het is geproduceerd. Op dit moment is dat slechts voor een aantal producten bekend. Winkeliers die producten met een GoedPunt verkopen, krijgen data over wat hun klanten belangrijk vinden en krijgen daarmee beter inzicht in de reden voor de keus voor een circulair of duurzaam product. Daarnaast zullen door het kortingsparen meer circulaire producten worden verkocht, wat vervolgens het aanbod en de afzetmarkt zal vergroten. Met GoedPunt is elke euro die je spendeert een stem voor een betere wereld.

In 2030 sparen een miljoen huishoudens GoedPunten voor korting op circulaire producten of activiteiten. Consumenten weten hierdoor veel beter wat circulariteit inhoudt en kopen meer circulair in. Als direct effect hiervan zijn er veel meer duurzame of circulaire producten te koop. Retailers vergroten hun klantloyaliteit door het uitgeven van GoedPunten en zijn via GoedPunt vindbaar voor consumenten die geïnteresseerd zijn in circulaire producten. GoedPunt is een nationaal systeem waar verschillende retailers bij zijn aangesloten waardoor elke bevolkingsgroep ermee in aanraking komt.

Retailers die geïnteresseerd zijn in data over hun klanten en in ruil daarvoor GoedPunten willen geven, en koploper willen worden op het gebied van circulariteit. Een bank die zich ook inzet voor deze idealen en kan helpen met het uitrollen van het idee. Een IT-bedrijf dat het vereiste systeem achter GoedPunt op kan zetten.

Oscar en Céline geloven dat mensen met hun portemonnee kunnen stemmen voor een betere wereld. Met GoedPunt willen zij Nederlanders verleiden tot een circulaire keus en hun mening direct laten communiceren met de winkel.

In een circulaire economie zullen banen gaan veranderen. Sommige veranderen volledig; een vuilnisophaler is in de toekomst misschien wel een reparateur. Maar de meeste banen zullen nagenoeg hetzelfde blijven.¹ Toch is er door kleine veranderingen op de werkvloer heel veel mogelijk. Dubbelzijdig printen, afval scheiden en kantoorartikelen hergebruiken zijn voorbeelden van simpel circulair gedrag op het werk. Ook de werkgever kan circulair gedrag stimuleren of faciliteren: aanpassingen binnen het gebouw of catering zijn hier voorbeelden van. In tegenstelling tot een verandering van de kernactiviteiten, die niet voor alle bedrijven noodzakelijk is en bovendien vaak een grootschalige verandering betreft, kunnen we juist met simpele veranderingen op de bedrijfsvloer veel winst behalen.

Met WerkCE de Circulaire Toolkit geven wij organisaties tools om via kleine aanpassingen een stuk circulairder te worden. WerkCE is een programma waarmee werkgevers op een leuke en ludieke manier betrokkenheid van de werknemers kunnen vergroten. Voor werkgevers worden er, bijvoorbeeld op het gebied van inkoopbeleid, meer circulaire alternatieven geboden. Met de tool laten wij organisaties zien welke besparing dit zal opleveren, zowel op financieel vlak als in grondstofgebruik.

Voor de werknemers wordt er ingezet op het vergroten van de betrokkenheid op werk. Het samenbrengen van een aantal werknemers in Green Teams zal ervoor zorgen dat de ideeën van werknemers worden gehoord. Zij worden de ambassadeurs van de circulariteit binnen de organisatie. Met maandelijkse challenges dagen wij werknemers uit om bij te dragen aan een meer circulaire bedrijfsvoering. Een van de challenges zou kunnen zijn om een maand lang geen eten te verspillen. Een ander voorbeeld is de buy nothing new challenge; in plaats van nieuwe spullen kopen leen je spullen van je collega of laat je jouw kapotte lamp repareren door die ene handige collega. Dit stimuleert niet alleen circulair gedrag, maar zal ook de collegialiteit tussen werknemers versterken. Hierdoor blijft niemand achter bij de transitie naar circulaire bedrijfsvoering.

Dit circulair maken van bedrijfsvoering heeft een significante impact. Zo wordt van de 350.000 hectare aan gebouwen in Nederland 84.000 hectare, oftewel een kwart van de oppervlakte, benut voor werk.² Daarnaast vindt 12% van de totale voedingsconsumptie plaats op het werk: evenveel als in de gehele provincie Gelderland.³ Als we dit door kleine veranderingen circulair kunnen maken, door bijvoorbeeld het verminderen van voedselverspilling, dan zal dit dus een substantiële verandering betekenen.

Binnen bestaande bedrijven is deze verandering echter niet zo eenvoudig: ‘Een van de grootste knelpunten is de vaste routine van werknemers. Mensen zijn moe van verandering, weten niet waar ze moeten beginnen en wijzen naar een ander.’³⁴ Een mindset-verandering is dus noodzakelijk. Uit ons onderzoek blijkt dat een circulaire bedrijfsvoering van de grond komt als het zowel vanuit de werkgever als werknemer komt. Dit betekent dat een circulaire bedrijfsvoering gehinderd kan worden door een gebrek aan intrinsieke motivatie van de werknemer en door een gebrek aan faciliteren vanuit de werkgever.

In 2030 handelen alle werkgevers en werknemers circulair op werk. Dit is niet alleen het nieuwe normaal, werknemers en werkgevers dagen elkaar zelfs uit om een tandje bij te zetten. We verminderen daardoor drastisch de voetafdruk van bedrijven. Bovendien zorgt WerkCE de Circulaire Toolkit voor een mindset-verandering die zowel op de werkvloer als thuis effect zal hebben.

Bedrijven die mee willen doen aan een pilot! Meld je aan door één van ons te mailen.

Elsemieke, Eveline en Hilde geloven in de kracht van de werknemers om hun eigen werk te verduurzamen. Met WerkCE! willen zij mensen enthousiasmeren en concrete veranderingen laten doormaken om gedrag op de werkvloer circulair te maken.

Nederland staat aan het begin van twee grootschalige transities: de transitie naar een duurzame energievoorziening en de transitie naar een circulaire economie. Het streven van Nederland is om in 2050 zowel CO2-arm als circulair te leven.¹ Er wordt op dit moment in beleidsvoering met name ingezet op CO2-reductie door energietransitie. Zonder circulariteit zal de CO2-doelstelling echter nooit worden gehaald. Veel van de CO2-uitstoot in de bouwsector komt namelijk door het produceren van materialen.² Wij zien het daarom als een enorme kans om circulariteit mee te nemen in de opgave 7,6 miljoen bestaande woningen van het gas af te halen. Circulariteit wordt nu nog vaak als duurder gezien, maar door schaalgrootte hoeft dat niet zo te zijn.

Voor 2021 moeten alle gemeenten een visie op de warmtetransitie hebben geformuleerd in samenspraak met hun bewoners. De visie wordt per wijk opgesteld aan de hand van bijeenkomsten georganiseerd door de gemeente. Wij zien deze als een springplank voor het vormen of uitbreiden van een wijkcoöperatie.

Renovatief is een circulaire checklijst die de voordelen van circulariteit op gebieds-, gebouw-, installatie- en productniveau in kaart brengt. Hierbij gebruiken wij de schaal van een collectief om efficiënt met materiaal om te gaan en de kosten te verlagen. Hierbij denken wij aan het delen van installaties, samen inkopen en gezamenlijk grondstoffen aanleveren voor hergebruik. Deze checklijst kan worden gebruikt door gemeente, woningcorporatie of wijkcoöperatie en geeft concreet antwoorden op vragen als: hoe kan er zo efficiënt mogelijk omgegaan worden met de materialen die onze gebouwen ingaan? Waar of wat kan worden gedeeld? Hoe gebruiken we de restmaterialen optimaal? Maar bovenal de vraag of er restwaarde gehaald kan worden uit materiaalstromen.

Daarnaast adviseert Renovatief gemeenten en bewoners bij het vormen van een coöperatie die met professionele ondersteuning vervolgens kan dienen als rechtspersoon bij publiek-privaat-coöperatie onderhandelingen. Het benadrukt wat van essentieel belang is bij democratische besluitvorming en een participatieve aanpak voor deze transitie.

Deze twee onderdelen bieden samen schaalvoordeel en geven gedeeld eigenaarschap aan bewoners. Dit maakt het voor externe financiers een interessante investeringsoptie. Een investering kan namelijk met het rendement uit de behaalde verduurzaming worden terugbetaald. Dat zorgt ervoor dat iedereen mee kan doen in de transitie. Het collectief dient na de transitie als voedingsbodem voor andere circulaire initiatieven, zoals gedeeld eigenaarschap over de afvalverwerking en groenvoorziening in de wijk. Zo dragen wij bij aan de wijk van morgen, waarin we samen innoveren en werken aan een duurzamere leefomgeving.

Renovatief wil op korte termijn worden betrokken in de visie voor warmtetransitie die gemeenten schrijven voor 2021, zodat circulariteit een onderdeel wordt van de energietransitie en inclusiviteit wordt meegenomen. Dit willen we gaan doen in samenwerking met potentiële partners, zoals bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam en Platform 31.

Op lange termijn kan de aanpak opschalen naar andere gemeenten en dus de andere 7,6 miljoen gebouwen in Nederland.¹

Het collectief kan dienen als voedingsbodem voor andere circulaire initiatieven, zoals gedeeld eigenaarschap over de afvalverwerking en groenvoorziening in de wijk. Zo dragen wij bij aan de wijk van morgen, waarin we samen innoveren en werken aan een duurzamere leefomgeving.

Gemeenten, woningbouwcorporaties en wijkcoöperaties met een ambitieuze visie op zowel de energietransitie als de circulaire economie. Zij die een breed gedragen wijkaanpak willen voor de transitie die in de toekomst kan dienen als collectief om andere initiatieven decentraal te organiseren.

Danny, Marthe en Nico geloven dat collectiviteit het beginsel is van circulariteit. De energietransitie is daarom de ideale springplank om circulariteit onderdeel te laten worden van de wijk. Door lineaire problemen samen aan te pakken, worden ze een stuk makkelijker om op te lossen.

In de rijksbrede transitieagenda’s naar een circulaire economie ambieert het kabinet een volledig circulair Nederland in 2050 en wil hiermee internationaal vooroplopen. Echter, behalve een aantal voortrekkers zoals staatssecretaris Van Veldhoven, staat circulariteit nog niet hoog genoeg op de politieke agenda’s. Als de overheid werkelijk een aanjager wil worden, is het belangrijk dat zij dit in haar besluitvorming doorvoert. Dat houdt in: bewust kiezen voor circulaire opties, circulariteit in het beleid integreren en ondernemers stimuleren om circulair te werken.

Het Circulair Appèl beoogt, vanuit onze onafhankelijke positie, urgentie te creëren voor circulariteit die net zo kabinetsbreed is als de gestelde ambities. Wij dragen hiervoor drie punten aan via drie opiniestukken in de media en drie brieven aan de relevante ministers en staatssecretarissen.

1. Een in het oog springend voorbeeld van het gebrek aan urgentie voor circulariteit is de renovatie van het Binnenhof. Vanaf 2020 vindt hier een grootschalige verbouwing plaats die zo’n 5,5 jaar zal duren. Om kosten en duur van de renovatie te drukken, en omdat het een monumentaal pand is, krijgt circulariteit weinig prioriteit. Hierdoor neemt de overheid geen voorbeeldrol aan bij het behalen van de door haarzelf gestelde circulaire doelstellingen. Wij zien in deze renovatie juist een unieke kans om in het politieke centrum van ons land onze circulaire ambities en kennis tentoon te stellen.

2. Het is gebleken dat verschillende transitieagenda’s van de overheid elkaar in de weg zitten. Onder de koepel duurzaamheid vallen de energietransitie, circulariteit en de sociale agenda. De overheid zet voornamelijk in op CO2-reductie via de energietransitie. Dit kan wringen met circulariteit. Een voorbeeld hiervan is dat we massaal van het gas af gaan zonder de materiaalstromen daarbij circulair aan te pakken, wat ertoe leidt dat de gewonnen CO2-besparing teniet wordt gedaan. Daarnaast dreigt sociale inclusiviteit uit het oog verloren te worden. Armere mensen kunnen een investering om energieneutraal te worden vaak niet betalen, maar zullen wel de stijgende accijnzen voor hun rekening krijgen. Wij zien een kans dat de transitieagenda’s elkaar juist versterken, in plaats van elkaar tegenwerken. Bijvoorbeeld door circulair van het gas af te gaan besparen we twee tot drie keer zoveel CO2, en creëren we banen voor circulaire opknappers.

3. De echte oplossing om duurzame energieproductie, circulair materiaalgebruik en verminderde vervuiling te bereiken is een belastingverschuiving van arbeid naar grondstoffen. Het is noodzakelijk om het belastingstelsel zodanig in te richten dat verspilling en vervuiling belast wordt. Willen we als land echt een transitie doormaken dan moeten we de spelregels voor ondernemen en consumeren aanpassen. Dan pas gaat circulair produceren echt lonen, wordt de vegetarische slager goedkoper dan de plofkip en denk je wel drie keer na voordat je een kapotte föhn weggooit.

De Nationale DenkTank vraagt aandacht voor bovengenoemde punten en stelt de overheid verantwoordelijk voor de keuzes die ze maakt. Hiermee hoopt de DenkTank de discussie in Den Haag aan te wakkeren en een breder draagvlak te creëren voor circulariteit. Uiteindelijk zal beleid moeten worden aangepast.

De overheid kan met een integrale duurzaamheidsagenda en een belastingstelsel met de juiste prikkels een echte aanjager van de transitie worden. En dan wordt een circulaire renovatie van het Binnenhof ook een stuk aantrekkelijker.

Mensen met lobbyervaring, contacten bij de media om opiniestukken te publiceren en politici die met ons in gesprek willen.

Eveline, Hilde en Ruben willen staatssecretaris Van Veldhoven steunen in haar strijd om circulariteit op de Haagse agenda's te krijgen. Het Circulair Appèl brengt drie punten onder de aandacht waarmee de overheid een aanjager kan worden van de circulaire economie.